قوانین مبنا

علیرغم ناکامى دولت ها و احزاب گوناگون اسراییل در تدوین یک قانون اساسى دایم، آنها موفق شده اند قوانینى شبیه به قانون اساسى به نام قوانین مبنا وضع و تدوین کنند. از جمله ى این قوانین قانون پارلمان، قانون ریاست دولت، قانون شوراى وزیران، قانون اراضى اسراییل، قانون اقتصاد دولت، قانون ارتش، قانون قضاوت، قانون ناظر دولت، قانون حفظ منزلت و آزادى انسان و قانون آزادى مشاغل مى باشد.

 تغییر یا لغو قوانین مبنا تنها از طریق پارلمان و بااکثریت ویژه و غیر عادى اعضا امکان پذیر است . با این حال این قوانین به مثابه قانون اساسى نبوده و در هیچ یک از آنها به طور صریح گفته نشده است که قوانین دیگر نمى تواند ناقض آنها باشد. رهبران اسراییل با وضع قوانین مبنا در پى رسیدن به یک قانون اساسى ثابت براى دولت مى باشند.

قانون اراضى

قانون اراضى اسراییل که یکى از قوانین مبنا مى باشد، تصریح مى کند که فروش یا تحویل مالکیت زمین هاى دولتى (شامل زمین هایى که به نام دولت، اداره نوسازى و بازسازى یا صندوق دایمى اسراییل ثبت شده باشد) به هر شکلى که باشد جز درچارچوب قانون ممنوع است . دولت اسراییل به محض تاسیس، اعلام کرد که وارث دولت قیمومت انگلستان بوده و کلیه زمین ها و املاک، مالیات و حقوق این دولت متعلق به خود اوست ؛ ولى در عین حال خود را ملزم به بازپرداخت بدهى ها و ایفاى تعهدات دولت نمى داند.

 قوانین بازگشت تابعیت

در سال 1950 اسراییل قانون بازگشت یهودیان را به تصویب رساند. مطابق این قانون تمامى یهودیان جهان از حق مهاجرت به اسراییل، اقامت، اشتغال و مالکیت در این کشور برخوردار گردیدند. همچنین بر اساس این قانون تسهیلات تازه و امتیازات منحصر به فرد براى کمک به مهاجرین تازه وارد در جهت تسهیل اقامت، اشتغال به کار و عادت به محیط جدید در نظر گرفته شده است . با تصویب قانون تابعیت در سال 1952 به کلیه یهودیان به ترتیب زیر تابعیت اسراییلى داده شد:

 1-کسانى که پیش از اعلام استقلال وارد اسراییل یا در آن متولد شدند؛ از ابتداى روزى که دولت اسراییل اعلام موجودیت کرد.

 2-کسانى که پس از اعلام استقلال به اسراییل وارد شدند؛ از بدو تاریخ ورود به اسراییل .

 3-کسانى که پس از استقلال در اسراییل متولد شدند ؛ از بدو تولد .

 4-تازه واردان به اسراییل ؛ از تاریخ صدور گواهى مربوطه .

 و در سال 1971، با اصلاح قانون تابعیت اسراییل، وزیر کشور اجازه یافت به تمام یهودیانى که تمایل به اقامت در اسراییل داشته و گواهى «تازه وارد» براى آن ها، هرچند پیش از ورود به اسراییل صادر شده باشد یا واجد شرایط جهت دریافت چنین گواهى هستند، تابعیت اسراییلى بدهد. با این وصف به محض صدور شناسنامه، فرد یا افراد مذکور تبعه ى اسراییل محسوب مى شوند. با این اصلاحیه، به بسیارى از یهودیان اتحاد جماهیر شوروى سابق حتى قبل از عزیمت به اسراییل تابعیت داده شد.

در مقابل این همه تسهیلات بى حد و حصر براى مهاجرت گسترده و دادن تابعیت به یهودیان، از بازگشت عرب هاى آواره ممانعت به عمل آمد و تابعیت بخشیدن به آنهایى که در حوزه ى حاکمیت سیاسى اسراییل باقى ماندند با بیشترین محدودیت روبه رو شد. طبق قانون تابعیت، غیر یهودیان مقیم اسراییل به شرط اقامت دایم در فلسطین (پیش از تشکیل دولت اسراییل) تبعه ى اسراییل محسوب شده و براى آنان شناسنامه صادر مى گردد. به غیر از شرط اقامت دایم، شرایط دیگرى به شرح زیر وجود دارد:

 1-در اول مارس 1952 در اسراییل اقامت داشته و نامشان در سرشمارى نفوس سال 1949 ثبت شده باشد.

 2-در روز 4/7/1952 (تاریخ تعیین شده براى اجراى قانون تابعیت) در اسراییل مقیم بوده باشند.

 3-از روز اعلام موجودیت اسراییل تا روز اجراى قانون تابعیت، در اسراییل یا مناطقى که بعدا به آن ملحق گشته است، ساکن بوده یا به صورت قانونى به آن وارد شده باشند.

 همچنین به متولدین پس از استقلال، چنان چه پدر یا مادر آن ها با توجه به شرایط فوق تبعه ى اسراییل به حساب آمده و در روز آغاز اجراى قانون تابعیت، در سایه دولت اسراییل اقامت داشته اند تابعیت داده شد.

 در سال 1980 اسراییل تصمیم گرفت اعرابى را که تا قبل از اعطاى تابعیت محروم کرده بود، با رعایت شرایط زیر به تابعیت خود پذیرفته و براى آنان شناسنامه اسراییلى صادر کند:

 الف - کسانى که قبل از اعلام استقلال در اسراییل به دنیا آمده و از روز عمل به اصلاحیه قانون تابعیت مصوب سال 1980 در این کشور ساکن بوده باشند. با این شرط که:

1-مطابق هیچ ماده اى دیگر از این قانون تبعه ى اسراییل به حساب نیامده باشد

2-قبل از تشکیل دولت اسراییل، تبعه ى فلسطین بوده باشد.

3-در تاریخ 14/7/1952 در اسراییل مقیم بوده و در سرشمارى جمعیت سال 1949 نام آنها قید شده باشد.

4-در روز تصویب اصلاحیه قانون تابعیت (سال 1980) در اسراییل سکونت داشته و نام آن ها در دفاتر سرشمارى معیت درج شده باشد.

5-تبعه ى هیچ یک از هفت کشور عربى شرکت کننده در جنگ سال 1948 علیه اسراییل نباشند.

ب - متولدین پس از اعلام استقلال در صورتى که از زمان اجراى اصلاحیه قانون تابعیت به این سو ساکن بوده باشند ؛ با این شرط که :

 1-مطابق هیچ ماده ى دیگرى از این قانون، تبعه ى اسراییل به حساب نیامده باشند.

2-در روز به اجرا گذاشتن این اصلاحیه، در اسراییل مقیم بوده و نامشان در دفاتر سرشمارى جمعیت ثبت شده باشد.

3-از پدر یا مادرى واجد شرایط این بند (بند ب) باشند.

 بر اساس قانون تابعیت، متولدین داخل یا خارج از اسراییل در صورتى که پدر یا مادر آنان از تابعیت اسراییلى برخوردار باشند (با توجه به شرایط فوق)، تبعه ى اسراییل به شمار رفته و براى آنان شناسنامه صادر مى گردد. همچنین وزیر کشور اجازه دارد با تقاضاهاى پذیرش تابعیت اسراییل در صورت احراز شرایط لازم از سوى افراد متقاضى موافقت کند.

گفتنى است قانون تابعیت اسراییل اتباع این دولت را از ورود به تابعیت کشورهاى دیگر منع نمى کند.

یهودى کیست ؟ علیرغم یهودى بودن دولت اسراییل و تکرار واژه ى یهودى در برخى قوانین مهم این دولت مانند قانون بازگشت (1950)،قانون ساعات کار و استراحت (1951)، قانون اختیارات دادگاه هاى مذهبى یهودى (1953)، قانون سرشمارى جمعیت (1965) و قوانین دیگر، تاکنون هیچ تعریف مشخص و مورد توافق از واژه یهودى ارایه نشده است و بحث و گفتگو در این باره همچنان ذهن بسیارى از متفکران، سیاستمداران، حقوقدانان و علماى دین را به خود مشغول داشته و گاهى به مناقشات سیاسى و حزبى در پارلمان و دولت دامن مى زند.

 به استناد نظر دادگاه عالى اسراییل، این مشکل ریشه در اعتقادات دارد. بر اساس شرایع متعارف و سنتى یهودیت، یهودى بودن با آن چه که به نام پیمان ابدى میان خالق و ملت برگزیده اش نامیده مى شود ارتباط دارد. مطابق این دیدگاه، یهودى به کسى اطلاق مى شود که از مادرى یهودى مذهب به دنیا آمده یا برابر اصول و مقررات به دین یهودیت یا به عبارت دیگر به پیمان میان ابراهیم پیغمبر و پروردگار ملتزم شده باشد. بنابراین ملاک یهودى بودن اعتقاد به دین یهودیت نیست، بلکه بیشتر بر زاده شدن از مادرى یهودى تاکید دارد.

 در اسناد و مدارک شناسایى تمامى یهودیان اسراییل قید مى شود که یهودى بوده و از ملت یهود هستند. ولى اگر در یهودى بودن شخصى شبهه اى وارد شود کلیه حقوق این شخص (به عنوان یک انسان و یک شهروند) شامل اقامت، تابعیت، ازدواج، حقوق مادى، خدمت سربازى، احوال شخصى و خاک سپارى تحت تاثیر این شبهه قرار گرفته و کلیه حقوق اعضاى خانواده اش نیز نادیده گرفته مى شود. در مدارک مردم عرب زبان هم قید مى شود که عرب هستند. البته به جز (دروزى ها) که علیرغم عرب بودن، در مدارک آنان نوشته مى شود که دروزى اند.